Sofist ne demektir?

                “Sofist” (Yunanca: Sophistês) sözcüğü aslında “bilen, bilgili kişi” demektir, sonra siyasette yararlı olmayı öğreten kimse (Protagoras Sofist olduğunu söylerken bunu anlarmış); daha sonraları ise söz söyleme sanatı (rhetorik, hitabet) üzerine ders veren kimse anlamını kazanmıştır.[1] M.Ö V. İle IV. yüzyıllarda, gerek kamusal görevlerde gerekse kişisel konularda gençlere doğru konuşmayı, iyi eylemeyi öğretmeyi amaçlayan; başka bir deyişle, iyi yurttaşlar yetiştirmeyi kendilerine ödev edinen bilge kişilere verilen ad.[2]Çok genel ve yaygın olarak söylemek gerekirse para ile eğitim veren bilge kişiler.  Bu kişiler iyi yurttaş nasıl olunur, erdem, cesaret, doğruluk ve devlet yönetimi gibi hemen her konuda bilgiler verirler. Tam da yaşadıkları dönem, öğretilmez olarak kabul edilen bu konuları para karşılığı öğrettikleri için Sokrates ve Öğrencisi Platon tarafından çokça eleştirilmişlerdir. Bu eleştirilerden, ilk olarak, eğitimi para karşılığı yapmaları, ikinci olarak ise aslında öğretilemez olduğu kabul edilen bazı konuları öğretebilecekleri iddiasında olmalarıdır. Bunun sonucunda sofist kelimesi  ”aldatan”, “kandıran” bilgi düşmanı “[3] kişiler olarak kabul edilmiştir. Günümüzde bu söz Türkçeye safsatan olarak girmiştir. Önemli temsilcileri arasında; Abderalı Protagoras, Leontinili Gorgias, Keoslu Prodikos, Elisli Hippias, Antiphon, Atinalı Thrasymakhos ve Kallikles bulunur.[4]

Asım BARAN

---

[1] Macit. Gökberk, Felsefe Tarihi, İstanbul 2010,  s.39

[2]A. Baki Güçlü, Erkan Uzun, Serkan Uzun, Ümit Hüsrev Yolsal , Felsefe Sözlüğü, İstanbul 2010, s.1315

[3] A.g.e, s.1315

[4] Ahmet. Cevizci, Felsefe tarihi, İstanbul 2010,  s.65